Re: man sayfaları

[Recai Oktas <roktas@omu.edu.tr>]

* Nilgün Belma Bugüner <nilgun@superonline.com> [2003-11-07 18:17:57+0200]
> Son günlerde man sayfalarının çevirileri gazladı gidiyor...  Başım
> dertte.  man sayfasını Türkçe görüntülemede bazı sorunlar var. Geçen
> sene bu sorun yoktu.  bu zaman zarfında, groff'a verilmek istenen, ama
> zaten var olan destek yüzünden birşeyler birbirine girmiş. Sorunu
> epeyce didikledim.

Evet sorun butunuyle groff'la alakali gorunuyor.

> [...] Sayfalar RH9 üzerinde UTF-8 kipte hiç sorunsuz görüntüleniyor,
> ama ISO-8859-9 kipinde sorun var. Asciiden başkasını tanımıyor. Ben de
> ISO kipi ascii'ye uydurdum. Türkçe karakterler ing. eşdeğerlerine
> dönüştürülünce sorun kalmıyor (font ile yapılıyor, man sayfasında
> değişiklik yapılmıyor.). 
> 
> Knoppix ise bir alem.  Öncelikle UTF-8 için libc yereli yoktu. Neyse,
> RH'dan tr_TR.utf8 dizinini kopyaladım ve UTF-8 desteği geldi. tr_TR
> yereliyle yani ISO kipte de sorun vardı. Ama onun çözümü epey bir
> uğraştırdı. 

tr_TR.UTF-8 yereli `locales' adinda bir paketten cikiyor.  Bu paketin
Knoppix'de zaten kurulu olmasi lazim (emin degilim test etmem lazim).
Bu durumda tek yapmaniz gereken ilgili yereli acmak.  Debian'da soyle
guzel birsey var: paketler biraz fazla akilli :-) (ozellikle RPM'e gore)
`locales' paketini kurdugunuz anda acmak istediginiz yereller zaten size
soruluyor.  Knoppix'de saniyorum bu paket varsayilanlarla kurulmus.
Paketi tekrar yapilandirirsaniz o soru size tekrar sorulacaktir:

	dpkg-reconfigure locales

ile tr_TR.UTF-8 secerek istediginiz sonucu elde edebilirsiniz.  Maalesef
Debian'in eski kurulum sisteminde yerellestirme acisindan aksayan cok
sey var.  Mesela bu yerel mevzuu gibi.  Yani tek girisli bir kurulum
-eski sistemde- yapilamiyor.  Kastettigim tek girislilik su: kullanici
dil olarak Turkce sectiginde ilgili herseyin ona gore yapilandirilmasi.
Bu zaafiyetin en onemli nedeni kurulum sisteminin monolitik olmamasi ve
belirli bir dille ilgili paketlerin cok daginik olmasi.  Paketler
birbirinden habersiz olunca bunlari bir hedef dile yonlendirmek de zor
oluyor.  Zannediyorum yeni debian-installer'da bu sorun kismen goze
alindi ve isler daha iyi olacak.  tr_TR.UTF-8 yereliyle ilgili ilginc
birsey daha var.  Bu yerel Woody ile gelen `locales' paketinin
yapilandirma arayuzunde hic listelenmiyor, yani paket de (utf-8
kullanmak isteyen Turk kullanicilar icin) olumcul bir bug var, fakat bu
bug yeni versiyonlarda duzeltildi.

> i18n dosyasındaki CHARSET="iso8859-9" idi. Onu CHARSET="ISO-8859-9"
> yapınca knoppix şenlendi. Tabii Türkçe konsol fontu ve klavyeside
> nasibini aldı. Herşey 4*4 lük olunca denemeler başladı.

Knoppix'de bu i18n'in olmasi ilginc, Klauss Knopper biraz Debian-Redhat
kirmasi birsey mi hazirlamis yoksa?  Resmi Debian'da boyle bir dosya yok
(ki ben olmasini siddetle istiyorum).  O CHARSET ayarlari
/etc/console-tools/config dosyasinda yapiliyor.

> Konsolda, LANG=tr_TR.UTF-8 için man -E ascii8 seçeneğini istiyor. Bu
> seçenek RH man uygulamasında yok... Bu seçeneği vermeyince sorun
> Türkçe karakterlerde çıkmıyor, - ` ' karakterlerinde çıkıyor. Onların
> yerine ? işaretleri çıkıyor. Ama KDE konsolunda hiçbir sorun yok. Yani
> `man komut' çalışıyor, bir takım taklalar atmak gerekmiyor.  Her iki
> konsolda da LANG=tr_TR olunca, man uygulamasını LANG=tr_TR.UTF-8 ile
> öncelemek gerekiyor.  Yoksa knoppix'de RH gibi saçmalıyor. Ancak
> Knoppix farklı olarak yine - ` '  karakterlerinde sorun çıkarıyor.

Simdi ben de burada deneme yaptim.  Kullandigim man-db paketi Knoppix
ile gelenle ayni.  Bu testleri sanal konsolda degil xterm'de icra ettim.
UTF-8 ile deneme yapmamiz gerektiginden ISO kipinde calisan xterm ile
degil UTF-8'de calisan uxterm uzerinde UTF-8 icerikli bir Turkce man
dosyayi:

	 man foo
	 man -E ascii8 foo
	 LANG=tr_TR.UTF-8 man -E ascii8 foo

seklinde uc komutla denedim.  `-E ascii8' anahtari verilmez ise sonuc
berbat.  Bu anahtarin kullanildigi son iki komut icin ise su sorun
olustu.  - ` ' karakterlerinde herhangi bir problem yok, fakat "ğş"
karakterleri cikmiyor.

> Sonuç olarak, - ` '  karakterleriyle ilgili sorun çözülürse her iki
> konsolda aynı alias'la çalışabilecek.
> 
> Bu durum Debian'da da böyleyse (aslında kararlı sürümle hiç
> çalışmayacağını düşünüyorun, ayrı konu...) bu karakterlerle ilgili
> sorunu bir şekilde çözmelisiniz.  Tabii kusursuz UTF-8 desteği de
> gerekli. Çünkü ISO kipte bile man sayfası UTF-8 kipinde görüntülenecek
> ( alias man='LANG=tr_TR.UTF-8 man' ).

xterm'de (ISO kipinde) yaptigim denemede musbet sonuc aldim.  Fakat su
`-E ascii8' anahtari hala gerekiyor (ki Woody'de gelen man-db'de boyle
birsey yok.)  Yani Debian'da ISO kipinde Turkce man dosyalari icin
yukaridaki alias:

	alias man='man -E ascii8'

olurdu.  (Tabii bu sorunu alias yerine daha farkli bir sekilde cozmek
guzel olur, onu arastirmadim.)  Sanal konsollarda ise sonuc kotuydu.
Fakat bu durum kullandigim ozel konsol fontlarindan da (terminus)
kaynaklaniyor olabilir.  Bu konuyu daha sonra tekrar deneyecegim.

Bu sonuclara ragmen UTF-8 uzerinden bir cozum saglanmasi gerektigine
inaniyorum.  (Her ne kadar UTF-8'in hala biraz erken oldugunu dusunsem
de.)  Debian'da dile ozel man dosyalarinin hangi kodlamayla sunuldugunu
incelemedim.  Murat'in bu konuda bilgisi olabilir...

`man-db' paketinden sorumlu olan Colin Watson'in su mesajina bir
bakabilir misiniz?

http://lists.debian.org/debian-i18n/2003/debian-i18n-200309/msg00051.html

Anladigim kadariyla bu paket hala cok sorunlu ve groff 2 ile kokten
cozulecegini dusunuyorlar.  Mesajda belirtilen yeni man-db paketinde (ki
benim testlerde kullandigim da bu paket veya daha yenisi idi) epey bir
mesafe alinmis.  Ozellikle:

	http://people.debian.org/~cjwatson/man-db/freaky.png

goruntusu ilginc.  Sozlerimi baglamam gerekirse, man-db yeni haliyle
bircok dili destekledigine gore bize dusen tr_TR.UTF-8 yereliyle ilgili
sorunu bir bug report olarak gecmek.  Fakat once bu problemi
netlestirelim.  Murat, burada bahsettigim testleri man-db >= 2.4.2-1
kurulu bir sistemde tekrarlayarak yazdiklarimi dogrulayabilir misin?
(yani Turkce bir UTF-8 man dosya hazirlayip bunu uxterm ve UTF-8 kipinde
calistirilan sanal konsollarda denemek.)

> Her iki dağıtımda da ortam değişkenleri kullanılmıyor (LESSCHARSET
> değişkeni kullanılmıyor, kullanmadım çünkü herşey daha bir çorba
> oluyor, sistemi kendi haline bırakmak en iyisi).

Debian'daki man LESSCHARSET degiskenini kullaniyor, buradaki testlerde
gozledim bu durumu.

> İlgilenmek isteyen olursa, örnek man sayfalarını ve groff yamasını
> gönderirim.

Isterseniz bunlari bana bir gonderin, testleri tekrarlayayim.

-- 
roktas