--- Begin Message ---
Cxar mi ne ricevis respondon, mi resendas disde malsama retadreso.
Subject: Re: traduko de intro/free
Je 2007-05-29-15-22-37-0300, Eduardo Trápani skribis:
>
> Kaj, se vi emas ... dauxre traduku!
Mia dua provo.
--
Carlos Enrique Carleos Artime 2:341/14.79 FidoReto - fidinda reto
---------------------------------------------------------------------------
#use wml::debian::template title="Pri Debiano"
#include "$(ENGLISHDIR)/releases/info"
<UL>
<LI><A href="#what">KIO do estas Debiano?</A>
<LI><A href="#free">��u ��i estas tute libera kaj senpaga?</A>
<LI><A href="#CD">Vi diras "senpaga", sed la laserdiskoj/bendlar��o
kostas monon!</A>
<LI><A href="#disbelief">Plej multaj programoj kostas pli ol cent
eŭrojn. Kiel povas oni disdoni ilin senpage?</A>
<LI><A href="#hardware">Kian aparataron oni subtenas?</A>
<LI><A href="#info">Antaŭ ol mi decidas, mi bezonas plian informon.</A>
<LI><A href="#why">Mi ne estas konvinkita ankoraŭ. Kiaj motivoj estas
por kaj kontraŭ Debiano?</A>
<LI><a href="#install">Kiel mi akiru Debianon?</a>
<LI><a href="#support">Ne povas agordi ��in ��ion mi mem. Kie mi akiru
subtenadon por Debiano?</a>
<LI><A href="#who">Kiuj do estas vi ��iuj?</A>
<LI><A href="#users">Kiu uzas Debianon?</A>
<LI><A href="#history">Kiel oni komencis ��ion?</A>
</UL>
<H2><A name="what">KIO do estas Debiano?</A></H2>
<P>La projekto <A HREF="$(HOME)/">Debiano</A> estas asocio de homoj
farintaj komunan agon por krei <A HREF="free">liberan</A> mastruman
sistemon. Tiun mastruman sistemon kreitan de ni oni nomas
<strong>Debian GNU/Linux</strong>, aŭ simple <strong>Debiano</strong>
mallongige.
<p>Mastruma sistemo estas aro de bazaj programoj kaj iloj farantaj
vian komputilon ruli��i. En la koro de mastruma sistemo estas la
kerno. La kerno estas la plej fundamenta programo en komputilo kaj
faras ��ian bazan funkciadon kaj ebligas vin startigi aliajn
programojn.
<p>Debianaj sistemoj nun uzas la kernon <a
href="http://www.kernel.org/";>Linux</a> aŭ Linukso. Linukso estas
programo komencita de <a
href="http://www.cs.helsinki.fi/u/torvalds/";>Linus Torvalds</a> kaj
subtenata de miloj da programistoj tuttere.
<p>Tamen, laboro progresas pretigi Debianon por aliaj kernoj, ��efe
por <A href="http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html";>la Hurd</A>.
La Hurd estas kolekto de serviloj ruli��antaj sur mikrokerno (kiel Mach)
por realigi diversajn funkciojn. La Hurd estas libera programo
produktita de la <a href="http://www.gnu.org/";>projekto GNU</a>.
<P>Granda parto de la bazaj iloj konsistigantaj la mastruman sistemon
devenas de la <A href="http://www.gnu.org/";>projekto GNU</A>; tial la
nomoj: GNU/Linux kaj GNU/Hurd. Ankaŭ tiuj iloj estas liberaj.
<P>Kompreneble, kion oni volas, tio estas aplikaĵan programaron:
programoj helpantaj onin akiri kion oni volas havi farita, disde
modifi dokumentojn ��is ruli negocon, ��is ludi, ��is skribi pli da
programoj. Debiano venas kun pli da <packages_in_stable> <A
HREF="$(DISTRIB)/packages">pakoj</A> (prekompilitaj programoj
distribuitaj en komforta formato por facila instalado en vian
komputilon) — ��iom da ��i <A HREF="free">libere</A>.
<P>��i estas iel kiel turo. Je la bazo estas la kerno. Sur tio estas
��iuj bazaj iloj. Sekve estas ��iu programo rulata de vi en la
komputilo. Supre de la turo estas Debiano — zorge organizante
kaj ��ustigante ��ion tiel ke ��i funkcias kune.
<H2>��u ��i estas tute<A href="free" name="free">libera kaj senpaga?</A></H2>
<P>Eble vi demandas vin: kial oni pasigus horojn de sia propra tempo
por skribi programojn, zorge paki ilin, kaj poste <EM>doni</EM> ��in
��iom for? La respondoj estas tiel diversaj kiel la homoj
kontribuantaj. Iuj homoj ��atas helpi aliajn. Multaj skribas
programojn por lerni pli pri komputiloj. Pli kaj pli da homoj ser��as
manierojn eviti la ��veligitan prezon de programoj. Kreskanta amaso
kontribuas por danko pro la tuta grandioza libera programaro kiun ili
ricevis de aliuloj. Multaj en universitatoj kreas liberan
programaron por helpi disvastigi la rezultojn de siaj esploroj.
Entreprenoj helpas subteni liberan programaron tial ke ili povas
decidi iom pri kiel ��i disvolvi��os -- estas nenia pli rapida maniero
akiri novan funkcion ol realigi ��in vi mem! Kompreneble, multaj el ni
nur opinias ��in tre amuza.
<P>Debiano estas tiel enga��ita al libera programaro ke ni pensis ke
estus utile ��u tia enga��i��o estu formaligita en skribitan dokumenton.
Tial nia <A href="$(HOME)/social_contract">Socia Kontrakto</A>
naski��is.
<P>Kvankam Debiano kredas je libera programaro, estas okazoj kiam oni
volas aŭ bezonas meti ne-liberan programon en sian ma��inon. Kiam ajn
ebla, Debiano subtenos tion. E�� estas kreskanta nombro da pakoj kies
sola laboro estas instali ne-liberan programon en Debianan sistemon.
<H2><a name="CD">Vi diras "senpaga", sed la lumdiskoj/bendlar��o kostas
monon!</a></H2>
<P>Eble vi demandas: Se la programaro estas senpaga, tiam kial mi
devas pagi vendiston por lumdisko, aŭ pagi ISP por el��utado?
<p>A��etante lumdiskon, vi pagas pro tempo de iu, kapitala elspezo por
fari la diskojn, kaj risko (okaze ke oni ne vendas ilin ��iujn).
Alivorte, vi pagas pro fizika ilo uzita por liveri la programaron,
ne pro la programaro mem.
<p>Kiam ni uzas la vorton "libera", ni aludas al
<strong>libereco</strong> de programo, ne al ke ��i estas senpaga. Vi
povas legi pli pri <a href="free">kion ni celas diri per "libera
programaro"</a> kaj <a
href="http://www.fsf.org/licensing/essays/free-sw.html";>kion la Free
Software Foundation diras</a> pri tiu afero.
<H2><A name="disbelief">Plej multaj programoj kostas pli ol cent
eŭrojn. Kiel povas oni disdoni ilin senpage?</A></H2>
<P>Pli bona demando estas: kiel programistentreprenoj sukcesas
pagigante tiom? Programado ne estas kiel fari aŭton. Post ol vi
faris unu kopion de via programo, la produktaj kostoj fari unu
milionon pli estas malgrandegaj (estas bona motivo ke Microsoft havas
tiom da miliardoj en la banko).
<P>Rigardu ��in alimaniere: se vi havus senfinan provizon de sablo en
via korto, eble vi dezirus fordoni sablon. Estus stulte, tamen,
pagi por ��ar��aŭto por porti ��in al aliuloj. Vi farus ilin veni kaj
akiri ��in ili mem (ekvivalente al el��uti el interreto) aŭ ili povus
pagi iun alian por liveri ��in ��is ilia pordo (ekvivalente al a��eti
lumdiskon). ��uste tiel Debiano funkcias kaj tial plej multaj
CD/DVD-oj estas tiel malmultekostaj (nur ��irkaŭ 10 eŭroj por 4
DVD-oj, aŭ po 5 <A href="http://lingvo.org/euro/";>steloj</A> por unu).
<p>Debiano gajnas neniom da mono el la vendo de lumdiskoj. Samtempe,
monon oni bezonas por pagi pro elspezoj kiel domajn-registrigo kaj
aparataro. Tial, ni petas ke vi a��etu de iu el niaj
<A href="../CD/vendors/">lumdisko-vendistoj</A> kiuj
<A href="$(HOME)/donations">donacas</A> parton de via a��eto al Debiano.
<H2><A name="hardware">Kian aparataron oni subtenas?</A></H2>
<P>Debiano ruli��os en preskaŭ ��iuj personaj komputiloj, inkluzive de
plej multaj malnovaj modeloj. ��iu nova eldono de Debiano ��enerale
subtenas pli ampleksan nombron da komputilaj arkitekturoj. Por
kompleta listo de la nun subtenataj, rigardu la <A
HREF="../releases/stable/">dokumentaron por la stabila eldono</A>.
<P>Preskaŭ ��iuj komunaj aparatoj estas subtenataj. Se vi ��atus
certi��i ke ��iu aparato konektita al via ma��ino estas subtenata,
rigardu la <A href="http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/";>KIELOn
pri Linuksa Aparatar-Kongrueco</A>.
<P>Estas kelkaj entreprenoj malfaciligantaj la subtenon ��ar ili ne
publikigas la specifaĵojn de sia aparataro. Tio signifas ke eble vi
povas uzi ilian aparataron kun GNU/Linux. Kelkaj entreprenoj provizas
ne-liberajn pelilojn, sed tio estas problemo ��ar la entrepreno povus
poste bankroti aŭ ��esi subteni por la aparataro havata de vi. Ni
rekomendas ke vi a��etu aparataron nur de fabrikistoj provizantaj <A
href="free">liberajn</A> pelilojn por siaj produktoj.
<H2><A name="info">Mi ser��as pli da informo.</A></H2>
<P>Eble vi volas konsulti niajn <A href="$(DOC)/FAQ/">oftajn demandojn</A>.
<H2><A name="why">Ankoraŭ mi ne estas konvinkita.</A></H2>
<P>Ne fidu niajn vortojn - provu Debianon vi mem. ��ar durdiska spaco
esti��is malpli multekosta, probable vi povas disponi ��irkaŭ 2 GB. Se
vi ne volas aŭ bezonas grafikan labortablon, 600 MB estas sufi��aj.
Oni povas instali Debianon facile en tiun plian spacon kaj ��i povas
kunekzisti kun via ekzistanta mastruma sistemo. Se vi iam bezonos pli
da spaco, vi simple povos forigi unu el viaj mastrumaj sistemoj (kaj
ni certas ke, post ol vi vidos la povon de Debiana sistemo, vi ne
forigos Debianon).
<P>��ar provi vian novan mastruman sistemon forprenos iom da via valora
tempo, kompreneblas ke vi hezitus. Tial ni kompilis liston de <A
href="why_debian">favor-aĵoj kaj kontraŭ-aĵoj de Debiano</A>. Tio devus
helpi vin decidi ��u ��i meritas la penon. Ni esperas ke vi aprezu nian
honestecon kaj sincerecon.
<H2><a name="install">Kiel mi akiru Debianon?</a></H2>
<p>Plej populare oni instalas Debianon el lumdisko kiun vi povas a��eti
kontraŭ la prezo de la objekto ��e iu el niaj multaj lumdiskaj
vendistoj. Se vi havas bonan interretaliron, vi povas el��uti kaj
instali Debianon el la interreto.</p>
<p>Bonvolu konsulti <a href="../distrib/">nian pa��on pri akiri
Debianon</a> por pli da informo.</p>
<p>Se vi ankoraŭ ne faris, eble vi volas unue rigardu la
<A href="http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/";>KIELOn pri Linuksa
Aparatar-Kongrueco</A>.
<p>Ne forgesu rigardi tra la <A href="$(DISTRIB)/packages">pakoj</A>
kiujn ni oferas (espereble vin ne timigos la grandega nombro).
<H2><a name="support">Ne povas agordi ��in ��ion mi mem. Kie mi akiru
subtenadon por Debiano?</a></H2>
<p>Vi povas akiri helpon per legi dokumentaron kiu haveblas ��u en
la retpa��aro, ��u en pakoj kiujn vi povas intali en vian sistemon. Vi
povas ankaŭ kontakti nin per po��tolistoj aŭ IRC. Oni povas e�� dungi
konsiliston por fari la laboron.</p>
<p>Bonvolu konsulti niajn pa��ojn pri <a href="../doc/">dokumentaro</a> kaj
<a href="../support">subtenado</a> por pli da informo.</p>
<H2><A name="who">Kiuj do estas vi ��iuj?</A></H2>
<P>Debianon produktas preskaŭ mil aktivaj
<a href="$(DEVEL)/people">disvolvistoj</a> disvastigitaj
<a href="$(DEVEL)/developers.loc">tuttere</a>, kiuj estas volontuloj
dum sia disponebla tempo. Malmultaj disvolvistoj konati��is persone
efektive. Komunikado okazas ��efe per retpo��to (po��tolistoj ��e
lists.debian.org) kaj IRC (kanalo #debian ��e irc.debian.org).
</p>
<p>La projekto Debiano havas zorge <a href="organization">organizitan
strukturon</a>. Por pli da informo pri kie Debiano aspektas de
interne, bonvolu viziti la <a href="$(DEVEL)/">angulon de la
disvolvistoj</a>.</p>
<H2><A name="users">Kiu uzas Debianon?</A></H2>
<P>Kvankam oni ne havas ��ustajn statistikaĵojn (��ar Debiano ne devigas
uzulojn registrigi sin), estas forta pruvo pri ke Debianon uzas multaj
organizaĵoj, grandaj kaj malgrandaj, kaj multaj miloj da unuopuloj.
Rigardu nian pa��on <a href="../users/">Kiu uzas Debianon</a> por listo
de gravaj organizaĵoj sendintaj mallongajn priskribojn pri kiel kaj
kial ili uzas Debianon.
<H2><A name="history">Kiel oni komencis ��ion?</A></H2>
<P>Debianon komencis en aŭgusto de 1993 Ian Murdock, kiel novan
distribuaĵon kiun oni faros malfermite, laŭ la spirito de Linukso kaj
GNU. Oni celis ke Debiano estu kunigita zorge kaj konscie, kaj estu
daŭrigata kaj subtenata per simila zorgo. ��i komenci��is kiel
malgranda, forte-unuigita grupo de Liber-Programaj kodumuloj, kaj
iompostiome kreskis kaj ekestis granda, bone-organizita komunumo de
disvolvistoj kaj uzuloj. Rigardu <A
HREF="$(DOC)/manuals/project-history/">la detalan historion</A>.
<P>��ar multaj homoj demandis, en la angla Debian oni elparolas
/ˈde.bi.ən/. ��i devenas de la nomoj de la kreinto de
Debiano, Ian Murdock, kaj lia edzino, Debra.
--
____________________________________________________________________________
Carlos Enrique Carleos Artime FidoNet-poshto: 2:341/14.79
Dep-to de Statistiko kaj Plejbonigo, Retposhto: carleos@uniovi.es
kaj Matematika Didaktiko Telefono: +34 985 181 904
Universitato Oviedo - Asturio Adreso: EUITIndus 33203 Hispanio
--- End Message ---