Vertalingen voor de website
Hierbij twee pagina's van de website die ik ongeveer een
half jaar geleden heb vertaald, maar kwijt ben geraakt door
het verlies van m'n home partitie (backups???). Ik heb ze
terug gevonden en gooi ze dus maar deze kant op.
Het zijn www.debian.org/Debian/webwml/dutch/intro.wml
en free.wml .
Met name free.wml is erg lastig omdat daarin het begrip
Free Software wordt uitgelegd, en waarom die naam voor
zoveel verwarring zorgt. Aangezien het engelse woord
Free niet voor 100% overeenkomt met het Nederlands vrij
levert dat nogal wat problemen op.
Hierbij hebben jullie (Het Debian Project) volledige
toestemming om er mee te doen wat je wil, onder de zelfde
voorwaarden als de rest van de pagina's op de Debian site,
wat die dan ook mogen zijn. OK, veel woorden voor iets
dat vanzelfsprekend lijkt te zijn, maar ik heb het toch
maar ff uitgesproken.
Ik hoor graag jullie commentaar, zowel positief als
negatief (mits opbouwend).
--
Casper Gielen
--
People just generally like to disagree.
Bill Joy
#use wml::debian::template title="Over Debian"
<UL>
<LI><A href="#what">WAT is Debian eigenlijk?</A>
<LI><A href="#free">Is het allemaal gratis</A>
<LI><A href="#CD">Je zegt gratis maar de Cd's kosten geld.</A>
<LI><A href="#disbelief">De meeste software kost honderden guldens, hoe kunnen jullie dat weggeven?</A>
<LI><A href="#hardware">Welke hardware wordt ondersteund?</A>
<LI><A href="#other">Welke systeemarchitecturen worden ondersteund?</A>
<LI><A href="#info">Ik heb meer informatie nodig voor ik beslis.</A>
<LI><A href="#why">Ik ben nog steeds niet overtuigd, wat zijn de voor- en nadelen van Debian?</A>
<LI><A href="#install">Mooi. Hoe kom ik aan Debian?</A>
<LI><A href="#supp">Wat voor ondersteuning is beschikbaar?</A>
<LI><A href="#who">Wie zijn jullie eigenlijk?</A>
<LI><A href="#history">Hoe is het allemaal begonnen?</A>
</UL>
<H2><A name="what">WAT is Debian?</A></H2>
<P><A href="http://www.debian.org/";>Debian</A> is een <A href="intro/free">vrij,
of Open Source</A>, besturingssysteem voor uw computer. Een besturingssysteem is
de verzameling van basisprogramma's en diensten die het mogelijk maken om met een
computer te kunnen werken.
De kern van een besturingssysteem is de kernel.
De kernel is het meest fundamentele programma op de computer en zorgt voor het
basis beheer van de computer en maakt het mogelijk om andere programma's te starten.
Debian is kernel onafhankelijk. Op het ogenblik wordt de
<A href="http://www.linux.com/";>Linux</A> kernel gebruikt maar er wordt
aan gewerkt om Debian geschikt te maken voor andere kernels, gebruik makend van
<A href="http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html";>de Hurd</A>.
<P>Linux is een volledig vrij stuk software begonnen door Linus Torvalds
en gesteund door (waarschijnlijk meer dan 1000) programmeurs wereldwijd.
<P>De Hurd is een verzameling servers die bovenop een microkernel (zoals
Mach) draaien om verschillende functies te implementeren. De Hurd is vrij
software gemaakt door het GNU project.
<P>Een groot deel van de basisprogramma's waar het besturingssysteem uit bestaat
komen voort uit het <A href="http://www.gnu.org/";>GNU project</A>; vandaar de namen:
GNU/Linux en GNU/Hurd.
Deze programma's zijn ook vrij.
<P>Natuurlijk, wat mensen willen is applicatie software: programma's die hen
helpen gedaan te krijgen wat ze willen doen, van het editten van documenten
tot het beheren van een bedrijf, tot het spelen van spelletjes, tot het
schrijven van meer software. Debian bestaat uit met meer als 3950
<A HREF="$(DISTRIB)packages">paketten</A> (voor-gecompileerde software
samengebundeld voor een eenvoudige installatie op uw machine) — allemaal <A HREF="free">vrij</A>.
<P>
Het lijkt een beetje op een toren. De voet is de kernel.
Daar boven op alle basisprogramma's.
Vervolgens de software die u op uw computer draait.
De top is Debian — voorzichtig regelend en organiserend zodat alles samenwerkt.
<H2>Is het allemaal <A href="free" name="free">gratis?</A></H2>
<P>Misschien vraagt u zich af: waarom steken mensen zoveel van hun eigen tijd
in het schrijven en zorgvuldig verpakken van software, om deze vervolgens weg
te <EM>geven</EM>?
De antwoorden zijn zo verschillend als de mensen die bijdragen.
Sommige zijn graag behulpzaam.
Veel schrijven programma's om meer te leren over computers.
Steeds meer zijn er op zoek naar manieren om de hoge prijzen van commerciële
software te vermijden.
Een groeiende groep helpt als dank voor de prachtige vrije software die ze van
anderen hebben gekregen.
Veel academici schrijven vrije software om de resultaten van hun onderzoek wijder
te verspreidden.
Bedrijven helpen met het onderhouden van vrije software om invloed te kunnen
hebben om de verdere ontwikkeling, er is geen snellere manier om een nieuwe
functie te krijgen dan hem zelf te implementeren!
Natuurlijk zijn er een hoop ontwikkelaars onder ons die het gewoon leuk vinden.
<P>Debian is zo betrokken bij vrije software dat het ons nuttig
leek dit te formaliseren in een document. Zo is ons
<A href="$(HOME)/social_contract">Sociale Contract</A> geboren.
<P>Hoewel Debian gelooft in vrije software, zijn er gevallen waarin mensen commerciële
software op hun computer willen of moeten gebruiken. Waar mogelijk ondersteunt Debian
dit. Er is een groeiend aantal pakketten<!-- FIXME --> wiens taak het enkel en alleen is
om commerciële software te installeren op en Debian systeem.
<!-- FXIME free lastig te vertalen, betekenis conflict bestaat niet in het
Nederlands, weglaten, herschrijven, domweg vertalen,... ? -->
<H2><A href="free" name="CD">Vrij?</A> Maar de Cd's kosten geld.</H2>
<P>Mogelijke vraag U zich af: Waarom moet ik betalen voor vrije software?
Ten eerste, U hoeft geen CD te kopen. Als U van het Internet kunt downloaden,
kunt U Debian gratis krijgen.
Ten tweede, als U een CD koopt betaalt U voor iemands tijd, moeite en handelsrisico
(in het geval dat niet alle Cd's verkocht worden).
Ten derde, vrije software gaat over vrijheid van gebruik, niet vrij van kosten
(hoewel dit prijs in het algemeen doet zakken tot aan de kosten van het medium).
Kijk voor meer informatie naar de
<A href="$(HOME)/social_contract#guidelines">Debian Free Software Guidelines</A>
of de site van de <A href="http://www.fsf.org/";>Free Software Foundation</A>.
<H2><A name="disbelief">De meeste software kost honderden guldens. Hoe kunnen jullie dat weggeven?</A></H2>
<P>Een betere vraag is hoe het komt dat software bedrijven zo veel kunnen vragen?
Het maken van software is niet als het maken van een auto. Als er eenmaal een exemplaar van de software
is zijn de productie kosten om er nog een miljoen te maken minimaal (er is een goede
reden waarom Microsoft zo veel miljarden op de bank heeft).
<P>Bekijk het van de ander kant: als U een eindeloze voorraad zand in de tuin had
liggen zou u misschien wel bereid zijn om zand weg te geven. Het echter dom zijn
om voor de vrachtwagen te betalen die het zand naar anderen brengt.
U zou het hen zelf laten komen halen (equivalent met downloaden van Internet) of
ze kunnen iemand anders betalen om het bij hen op de stoep te laten leggen (
equivalent met het kopen van een CD).
Dit is precies zoals Debian werkt en waarom Debian Cd's zo goedkoop zijn
(minder als 10 gulden per CD).
<P>Hoewel Debian niet commercieel is, hebben we wel onkosten.
Koop alstublieft van een van de <A href="$(DISTRIB)/vendors">CD producenten</A> die
een deel van Uw aankoop <A href="$(HOME)/donations">doneert</A> aan Debian.
<H2><A name="hardware">Welke hardware wordt ondersteund?</A></H2>
<P>Vrijwel alle veel voorkomende hardware wordt ondersteund.
Als U er zeker van wilt zijn dat al uw hardware ondersteund wordt, bekijk dan
de <A href="http://metalab.unc.edu/mdw/HOWTO/Hardware-HOWTO.html";>Linux Hardware Compatibility HOWTO</A>.
<P>Er zijn een aantal bedrijven die ondersteuning moeilijk maken door specificaties
van hun hardware niet beschikbaar te maken. Zelfs indien er commerciële drivers beschikbaar zijn kunnen er problemen ontstaan doordat het bedrijf failliet gaat of stopt met het ondersteunen
van Uw hardware. Bekijk onze <A HREF="http://www.OpenHardware.org/";>Open Hardware Specification</A>
om dit soort problemen te voorkomen.
<H2><A name="other">Welke systeemarchitecturen worden ondersteund?</A></H2>
<P>Debian werkt op de meeste populaire computersystemen<!--FIXME lelijk-->.
De lijst van systeemarchitecturen die Debian ondersteund groeit voortdurend.
Een volledige lijst kunt U vinden in het
<A HREF="../releases/stable/">nieuwsbericht</A> <!--FIXME lelijk--> bij de
laatste stabiele versie.
<H2><A name="info">Ik ben op zoek naar meer informatie.</A></H2>
<P> Voor meer informatie kunt U onze <A href="$(DOC)/FAQ/">Veel Voorkomend
Vragen</A> bekijken.
<H2><A name="why">Ik ben nog steeds niet overtuigd.</A></H2>
<P>Geloof ons niet op ons woord - probeer Debian zelf uit. Aangezien
hardeschijfruimte goedkoper is geworden heeft U vast wel 500MB over
om het kern Debian besturingssysteem te proberen. Debian kan eenvoudig
in deze extra ruimte worden geïnstalleerd en samenleven met uw huidige
besturingssysteem. Als U ooit meer ruimte nodig heeft kunt U eenvoudig
een van Uw besturingssytemen weggooien (en nadat U de kracht van het
Debian systeem heeft gezien, zijn we er zeker van dat het niet het onze
zal zijn).
<P>Aangezien het uitproberen van een nieuw besturingssysteem wat van Uw
kostbare tijd kost, is het begrijpelijk als U nog niet overtuigd bent.
Daarom hebben we een lijst gemaakt met de <A href="why_debian">voor en
nadelen van Debian</A>. Deze kan U helpen te bepalen of U het de moeite
waard vind. We hopen dat U onze eerlijkheid en openheid waardeert.
<H2><A name="install">Mooi. Hoe kom ik aan Debian?</A></H2>
<P>U kunt een <A href="$(DISTRIB)/vendors">CD</A> kopen of het systeem
downloaden van <A href="$(DISTRIB)/ftplist">FTP</A>.
Lees dan onze
<A HREF="../releases/stable/#new-inst">installatie documentatie</A>.
Als U dat nog niet gedaan heeft, wilt U mogelijk eerst de
<A href="http://metalab.unc.edu/mdw/HOWTO/Hardware-HOWTO.html";>Linux Hardware
Compatibility HOWTO</A> bekijken.
Vergeet ook niet om de lijst met <A href="$(DISTRIB)/packages">paketten</A>
te bekijken die door ons worden aangeboden (hopelijk laat U zich niet
afschrikken door het grote aantal).
<H2><A name="supp">Hoe krijg ik ondersteuning?</A></H2>
<P>Als U echt iemand wilt betalen, zijn er verschillende
<A href="$(HOME)/consultants/">bedrijven</A> die computers voor U installeren
en/of beheren. Als U echter bereid bent om wat leeswerk te doen, kunt U
alles zelf doen. Als er toch iets is waar U niet uitkomt, probeer dan onze
<A href="$(HOME)/MailingLists/">mailing lists</A>, specifiek
debian-user@lists.debian.org.
Snelle, vriendelijke en gratis antwoorden.
Een betere service bestaat er niet.
<P>Voor IRC gebruikers is er een #debian kanaal, dat volledig over Debian gaat,
op irc.debian.org .
<H2><A name="who">Wie zijn jullie eigenlijk?</A></H2>
<P>Debian wordt gemaakt door ongeveer 500
<A href="$(DEVEL)/people">ontwikkelaars</A> verspreid over de hele wereld
die als vrijwilliger meewerken in hun vrije tijd.
Weinig van die ontwikkelaars hebben elkaar in levende lijven ontmoet.
Communicatie verloopt voornamelijk via email (mailing lists op
list.debian.org) en IRC (#debian kanaal op irc.debian.org).
<H2><A name="history">Hoe is het allemaal begonnen?</A></H2>
<P>Debian werd in augustus 1993 begonnen door Ian Murdock, als nieuwe
distributie die openlijk ontwikkeld zou worden, in de geest van Linux
en GNU. Het was de bedoeling om Debian voorzichtig en zorgvuldig op te
bouwen, en het net zo goed te onderhouden en ondersteunen. Het begon
als een kleine groep Vrije Software hackers, en groeide naar grote,
goed georganiseerde gemeenschap van ontwikkelaars en gebruikers.
Zie ook <A HREF="$(DOC)/manuals/project-history/">de gedetailleerde geschiedenis</A>.
<P>Omdat al veel mensen dat gevraagd hebben, Debian wordt uitgesproken als
'debbie an'. Het komt van de namen van de schepper van Debian, Ian Murdock
en zin vrouw, Debra.
<H1>Wat Betekent Vrij?<tt>of</tt>Wat bedoel je met Vrije Software?</H1>
<P><strong>Note:</strong> Deze tekst gaat voor een deel over de verschillende
betekenissen van het Engelse woord "". Aangezien dit verschil in het
Nederlands niet bestaat is deze file gedeeltelijk herschreven om begrijpelijk
te zijn voor Nederlandse lezers.
<P>Het Engelse woord "free" heeft een groot aantal betekenissen. Een van die
betekenissen is "gratis". De ander betekenissen hebben iets te maken me
"vrijheid" en "zonder beperkingen". Veel mensen die voor het eerst van "Free
Software" horen denken dat het gaat om gratis software, terwijl het de auteur
om vrijheid gaat, niet om geld. Deze betekenis van het woord "vrij" wordt ook
bedoelt wanneer wij het over Vrij Software hebben.
<P><strong>Note:</strong>In februari 1998 begon een groep met het vervangen van
de term "Free Software" (Vrije Software) met "Open Source Software" ("Open
Broncode Software"). Deze twee termen betekenen grotendeels hetzelfde.
<P>Software die alleen gratis is, is nauwelijks vrij te noemen. Mogelijk mag U
de software door geven, en U mag hem vrijwel zeker niet verbeteren. Software die
gelicenseerd is zonder kosten is meestal een wapen in een reclame campagne voor
een gerelateerd product of om een kleinere concurrent kapot te maken. Er is geen
enkele garantie dat de software ook gratis blijft.
<P>Vrije software zal altijd vrij zijn. Software die in het publieke domein
wordt geplaatst kan worden gebruikt in niet-vrije programma's. Verbeteringen er
aan zijn dan verloren voor de gemeenschap. Om vrij te blijven moet software
worden ge-copyright en voorzien van een licentie.
<P>Voor de leek is een stuk software vrij of niet. De werkelijkheid is een stuk
ingewikkelder. Om te begrijpen wat er precies bedoelt wordt als we het over
vrije software hebben moeten we een klein uitstapje maken naar de wereld van de
software licenties.
<P>Copyrights zijn een manier van bescherming van de rechten van de auteur van
zekere soorten werk. In de meeste landen valt software automatisch onder het
copyright. In een licentie legt de auteur uit wat de gebruikers van zijn werk
(in dit geval software) er mee mogen doen.
Een uitgebreidere uitleg van het (Amerikaanse) copyright kunt U vinden op
<A HREF="http://lcweb.loc.gov/copyright/";>http://lcweb.loc.gov/copyright/</A>.
<!--FIXME is dit relevant voor Nederland/Belgie?-->
<P>Natuurlijk vragen verschillende omstandigheden om verschillende licenties.
Software bedrijven proberen hun bezittingen te beschermen, en dus geven ze
alleen gecompileerde code (onleesbaar voor mensen) vrij en zetten ze veel
beperkingen op het gebruik van hun software.
Auteurs van vrije software zijn daar in tegen meestal op zoek naar een combinatie
van het volgende:
<UL>
<LI>Het niet toestaan van het gebruik van hun code in commerciële software.
Aangezien ze hun code vrijgeven om door andere te gebruiken zonder dat ze
daar zelf voordeel bij hebben, willen ze niet dat iemand in staat is om er
commerciële software van te maken.
<LI>De identiteit van de auteur van de code beschermen. Mensen zijn erg trots op
hun werk en willen niet dat iemand anders hun naam verwijdert of claimt zelf
de code te hebben geschreven.
<LI>Distributie van de broncode. Een van de grootste problemen van de meeste
commercieële code is dat het niet mogelijk is fouten er in te
verbeteren,omdat de broncode niet beschikbaar is. Het is ook mogelijk dat
het bedrijf besluit om de hardware die U gebruikt niet langer te
ondersteunen. Veel vrije licenties eissen de distributie van de broncode.
Dit beschermt de gebruiker door hem de gelegenheid te geven om software
aan te passen aan zijn behoeftes. Het heeft nog andere gevolgen die later
besproken worden.
<LI>Afdwingen dat ieder programma dat (een deel van) hun werk gebruikt (dit
wordt een <EM>afgeleid werk</EM> genoemd) uitgebracht wordt onder dezelfde
licentie.
</UL>
<P>Veel mensen schrijven hun eigen licentie. Dit wordt met argus ogen bekeken
omdat het schrijven van een licentie heel wat delicate zaken omvat. Te vaak is
de gebruikte verwoording onduidelijk of er worden conflicterende situaties
gecreeerd. Gelukkig zijn er al een aantal licenties geschreven die
waarschijnlijk geschikt zijn voor Uw doelen.
<P>Drie van de meest gebruikte licenties zijn:
<UL>
<LI>Het <A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html";>GNU General Public
License (GPL)</A>. Goede achtergrondinformatie over software licenties en een
exemplaar van deze licentie kunnen worden gevonden op
<A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html";>de GNU web site</A>.
Dit is wereldwijd de meest gebruikte vrije licentie.
<LI><A HREF="http://language.perl.com/misc/Artistic.html";>Artistic License</A>.
<LI><A HREF="../misc/bsd.license">BSD style license</A>.
</UL>
<!--
Clearly, no single license will fit everyone's needs. To help people select
the license that is most appropriate for them, you might like to look at
our <A HREF="license_disc">comparison of common Free Software licenses</A>.
-->
<P>Een aantal kenmerken die deze licenties gemeen hebben.
<UL>
<LI>U kunt de software installeren op zoveel machines als U wilt.
<LI>Een oneindig groot aantal gebruikers mag de software tegelijkertijd
gebruiken.
<LI>U mag zoveel copyen van de software maken als U wilt en deze weg geven aan
wie U maar wilt (vrije of open distributie).
<LI>Er zijn geen beperkingen op het veranderen van de software (met de
uitzondering van het in tact laten van bepaalde teksten (bv de licentie
zelf)).
<LI>Er is geen beperking op het verspreiden, of zelfs verkopen, van de
software.
</UL>
<P>Dit laatste punt, dat het verkopen van de software voor geld lijkt in strijd
te zijn met het idee van vrije software. Het is echter een van de sterke punten
van vrije software. Aangezien de licentie gratis verspreiding toestaat, kan
iedereen die een kopie van de software heeft deze zelf verder verspreiden. Het
is zelfs mogelijk om de software te verkopen. In de praktijk is het maken van
een digitale kopie van software vrijwel kosteloos. Vraag en aanbod houden de
prijs laag. Als het handig is om een groot stuk software of een verzameling van
software te verspreiden via een vast medium, bv CD-ROM, mag de verkoper iedere
prijs vragen die hij wil. Als de winstmarge echter te hoog is, zullen andere
verkopers op de markt verschijnen en de prijs zal zakken door de concurentie.
Hierdoor is het mogelijk om een volledige distrubtie van Debian op CDs te
krijgen voor slechts enkele tientjes.
<P>Hoewel vrije software niet helemaal vrij van beperkingen is (alleen software
in het publieke domein is dat) geeft het de gebruiker de flexibiliteit om te
doen wat nodig is om zijn werk gedaan te krijgen. Tegelijkertijd worden de
rechten van de auteur beschermd. Dat is pas vrijheid.
<P>Debian GNU/Linux is een voorstander van vrije software. Omdat er vele
verschillende licenties worden gebruikt voor software, zijn er een aantal
regels, de <A HREF="../social_contract#guidelines">Debian Free Software
Guidelines (DFSG)</A> bedacht om een goede definitie te geven van vrije
software. Alleen software die aan de DFSG voldoet wordt toegelaten tot
Debians primaire distrubtie.
Reply to: