Dag iedereen, In de git-opslagplaats webwml werd de vertaling van dutch/News/2025/20250809.wml bijgewerkt. In bijlage de bijgewerkte vertaling en een diff-bestand met de wijzigingen tegenover de vorige versie. -- Met vriendelijke groet, Frans Spiesschaert
diff --git a/dutch/News/2025/20250809.wml b/dutch/News/2025/20250809.wml
index 90ec0abac46..a9bd0fd8b13 100644
--- a/dutch/News/2025/20250809.wml
+++ b/dutch/News/2025/20250809.wml
@@ -1,4 +1,7 @@
-#use wml::debian::translation-check translation="1fcfc49c838e07f047a1f49e27828e5588e7bab9"
+# Status: published
+# $Id$
+# $Rev$
+#use wml::debian::translation-check translation="725ed9501d0936bdbc74002f0be32ee37cda5ea6"
<define-tag pagetitle>Debian 13 <q>trixie</q> werd uitgebracht</define-tag>
<define-tag release_date>2025-08-09</define-tag>
@@ -11,7 +14,7 @@
<p>Debian 13 <q>trixie</q> wordt geleverd met verschillende desktopomgevingen, zoals:
</p>
<ul>
-<li>Gnome 48,</li>
+<li>GNOME 48,</li>
<li>KDE Plasma 6.3,</li>
<li>LXDE 13,</li>
<li>LXQt 2.1.0,</li>
@@ -104,9 +107,9 @@ Debian-release.
Deze release ondersteunt voor het eerst officieel de riscv64-architectuur,
waardoor gebruikers Debian op 64-bits RISC-V-hardware kunnen gebruiken en
er kunnen genieten van alle functies van Debian 13. In totaal worden zeven
-architecturen officieel ondersteund in:
+architecturen officieel ondersteund in <q>trixie</q>:
</p>
-<ul><q>trixie</q>
+<ul>
<li>64-bits pc (amd64),</li>
<li>64-bits ARM (arm64),</li>
<li>ARM EABI (armel),</li>
@@ -136,11 +139,11 @@ cloudcomputingdiensten:
</p>
<ul>
-<li>Amazon EC2 (amd64 en arm64),</li>
+<li>Amazon EC2 (amd64 en arm64),</li>
<li>Microsoft Azure (amd64),</li>
<li>OpenStack (algemeen) (amd64, arm64, ppc64el),</li>
<li>PlainVM (amd64, arm64, ppc64el),</li>
-#<li>GenericCloud (arm64, amd64),</li>
+<li>GenericCloud (arm64, amd64),</li>
<li>NoCloud (amd64, arm64, ppc64el)</li>
</ul>
<p>
@@ -165,12 +168,12 @@ het geheugen van uw computer.
</p>
<p>
-Deze live-images worden ter beschikking gesteld voor de architecturen
-<code>amd64</code> en <code>arm64</code> en zijn beschikbaar voor dvd,
+Deze live-images worden ter beschikking gesteld voor de architectuur
+<code>amd64</code> en zijn beschikbaar voor dvd,
USB-stick en netboot-opstellingen.
De gebruiker kan kiezen uit verschillende desktopomgevingen om uit te
-proberen:: GNOME, KDE Plasma, Cinnamon, MATE, LXDE, LXQt, en Xfce.
+proberen: GNOME, KDE Plasma, Cinnamon, MATE, LXDE, LXQt, en Xfce.
Debian Live <q>trixie</q> heeft een standaard live-image, waardoor het ook
mogelijk is om een basaal Debian-systeem uit te proberen zonder enige
grafische gebruikersinterface.
@@ -190,7 +193,7 @@ Multi-architectuur Debian <q>trixie</q>-containerimages zijn ook
beschikbaar op <a href="https://hub.docker.com/_/debian";>Docker Hub</a>.
Naast de standaardimages is er een <q>afgeslankte</q> variant beschikbaar
om schijfgebruik te verminderen.
-Het Debian insstallatiesysteem en Debian live-images kunnen nu worden
+Het Debian installatiesysteem en Debian live-images kunnen nu worden
opgestart met <q>HTTP Boot</q> op ondersteunde UEFI- en U-Boot-firmware.
</p>
@@ -250,8 +253,8 @@ van:
<p>We verwelkomen alle informatie van gebruikers met betrekking tot de
opwaardering van <q>bookworm</q> naar <q>trixie</q>. Deel informatie door
-een bug in te dienen met uw resultaten in het
-<a href="$(HOME)/releases/trixie/amd64/release-notes/ch-about.en.html#upgrade-reports">bugvolgsysteem van Debian</a>
+een bug in te dienen met uw resultaten bij het
+<a href="$(HOME)/releases/trixie/release-notes/about.en.html#upgrade-reports">bugvolgsysteem van Debian</a>
met behulp van het pakket <b>upgrade-reports</b>.
</p>
# Status: published
# $Id$
# $Rev$
#use wml::debian::translation-check translation="725ed9501d0936bdbc74002f0be32ee37cda5ea6"
<define-tag pagetitle>Debian 13 <q>trixie</q> werd uitgebracht</define-tag>
<define-tag release_date>2025-08-09</define-tag>
#use wml::debian::news
<p>Na 2 jaar, 1 maand en 30 dagen ontwikkeling, stelt het Debian-project met trots zijn nieuwe stabiele versie 13 (codenaam <q>trixie</q>) voor.</p>
<p><q>trixie</q> zal de komende 5 jaar worden ondersteund dankzij het gezamenlijke werk van het <a href="https://security-team.debian.org/";>Debian Beveiligingsteam</a> en het <a href="https://wiki.debian.org/LTS";>Debian Langetermijnondersteuningsteam</a>.</p>
<p>Debian 13 <q>trixie</q> wordt geleverd met verschillende desktopomgevingen, zoals:
</p>
<ul>
<li>GNOME 48,</li>
<li>KDE Plasma 6.3,</li>
<li>LXDE 13,</li>
<li>LXQt 2.1.0,</li>
<li>Xfce 4.20</li>
</ul>
<p>Deze release bevat meer dan <b>14,100</b> nieuwe pakketten op een
totaal aantal van <b>69,830</b> pakketten, terwijl meer dan <b>8,840</b>
pakketten als <q>verouderd</q> verwijderd werden. <b>44,326</b> pakketten
werden in deze release bijgewerkt.
Het totale schijfgebruik voor <q>trixie</q> bedraagt <b>403,854,660 kB
(403 GB)</b> en bestaat uit <b>1,463,291,186</b> regels code.</p>
<p>Onze dank gaat uit naar onze vertalers die de <b>man</b>pagina's voor
<q>trixie</q> beschikbaar hebben gemaakt in meerdere talen.</p>
## Note for translators: taken from release notes: reuse your translations:
Het manpages-l10n-project heeft veel verbeterde en nieuwe vertalingen van
man-pagina's opgeleverd. Vooral de Roemeense en Poolse vertalingen zijn
sinds bookworm aanzienlijk verbeterd.
## Note for translators: taken from release notes: reuse your translations:
Alle architecturen behalve i386 gebruiken nu een 64-bits time_t ABI, die
datums na 2038 ondersteunt.
Medewerkers van Debian hebben aanzienlijke vooruitgang geboekt in het
zorgen voor het feit dat het bouwen van pakketten byte-voor-byte
reproduceerbare resultaten oplevert. U kunt de status van de op uw systeem
geïnstalleerde pakketten controleren met het nieuwe pakket
debian-repro-status, of u kunt naar
<a href="https://reproduce.debian.net/";>reproduce.debian.net</a>
gaan voor de algemene statistieken van Debian over trixie en volgende.
<p>Debian 13 <q>trixie</q> bevat talrijke bijgewerkte softwarepakketten
(meer dan 63% van alle pakketten uit de vorige release), zoals:
</p>
<ul>
<li>Apache 2.4.64</li>
<li>Bash 5.2.37</li>
<li>BIND DNS Server 9.20</li>
<li>Cryptsetup 2.7</li>
<li>curl/libcurl 8.14.1</li>
<li>Emacs 30.1</li>
<li>Exim (standaard email-server) 4.98</li>
<li>GNUcash 5.10</li>
<li>GNU Compiler Collection 14.2</li>
<li>GIMP 3.0.4</li>
<li>GnuPG 2.4.7</li>
<li>Inkscape 1.4</li>
<li>the GNU C Library 2.41</li>
<li>LibreOffice 25.2</li>
<li>Linux kernel 6.12 LTS serie</li>
<li>LLVM/Clang gereedschapsset 19 (standaard), 17 en 18 beschikbaar</li>
<li>MariaDB 11.8</li>
<li>Nginx 1.26</li>
<li>OpenJDK 21</li>
<li>OpenLDAP 2.6.10</li>
<li>OpenSSH 10.0p1</li>
<li>OpenSSL 3.5</li>
<li>Perl 5.40</li>
<li>PHP 8.4</li>
<li>Postfix 3.10</li>
<li>PostgreSQL 17</li>
<li>Python 3, 3.13</li>
<li>Rustc 1.85</li>
<li>Samba 4.22</li>
<li>Systemd 257</li>
<li>Vim 9.1</li>
</ul>
<p>
Met deze brede selectie van pakketten en de traditionele brede
architectuurondersteuning blijft Debian opnieuw trouw aan zijn doel om
<q>Het Universele Besturingssysteem</q> te zijn. Het is geschikt voor veel
verschillende gebruikssituaties: van desktopsystemen tot netbooks, van
ontwikkelservers tot clustersystemen, en voor database-, web- en
opslagservers. Tegelijkertijd zorgen extra inspanningen voor
kwaliteitsgarantie, zoals automatische installatie- en upgradetests voor
alle pakketten in het Debian-archief, ervoor dat <q>trixie</q> voldoet aan
de hoge verwachtingen die gebruikers hebben van een stabiele
Debian-release.
</p>
<p>
#I'll take care of that
Deze release ondersteunt voor het eerst officieel de riscv64-architectuur,
waardoor gebruikers Debian op 64-bits RISC-V-hardware kunnen gebruiken en
er kunnen genieten van alle functies van Debian 13. In totaal worden zeven
architecturen officieel ondersteund in <q>trixie</q>:
</p>
<ul>
<li>64-bits pc (amd64),</li>
<li>64-bits ARM (arm64),</li>
<li>ARM EABI (armel),</li>
<li>ARMv7 (EABI hard-float ABI, armhf),</li>
<li>64-bits little-endian PowerPC (ppc64el),</li>
<li>64-bits little-endian RISC-V (riscv64),</li>
<li>IBM System z (s390x)</li>
</ul>
<p>
i386 wordt niet langer ondersteund als reguliere architectuur: er is geen
officiële kernel en geen Debian-installatieprogramma voor i386-systemen.
De i386-architectuur is nu alleen bedoeld voor gebruik op een 64-bits
(amd64) CPU. Gebruikers met i386-systemen moeten niet opwaarderen naar
trixie. In plaats daarvan raadt Debian aan om ze waar mogelijk opnieuw
te installeren als amd64 of de hardware buiten gebruik te stellen.
</p>
<p>
<q>trixie</q> is de laatste release voor de armel-architectuur. Zie
<a href="$(HOME)/releases/trixie/release-notes/issues.html#last-release-for-armel">5.1.3. Laatste release voor armel</a> in de notities bij de
release voor meer informatie over onze ARM EABI-ondersteuning.
</p>
<p>Het Debian Cloud-team publiceert <q>trixie</q> voor verschillende
cloudcomputingdiensten:
</p>
<ul>
<li>Amazon EC2 (amd64 en arm64),</li>
<li>Microsoft Azure (amd64),</li>
<li>OpenStack (algemeen) (amd64, arm64, ppc64el),</li>
<li>PlainVM (amd64, arm64, ppc64el),</li>
<li>GenericCloud (arm64, amd64),</li>
<li>NoCloud (amd64, arm64, ppc64el)</li>
</ul>
<p>
Het genericcloud-image zou in elke gevirtualiseerde omgeving moeten kunnen
werken, en er is ook een nocloud-image dat handig is voor het testen van
het bouwproces.
</p>
<p>Cloud-images bieden automatiseringsuitbreidingen via ``cloud-init`` en
geven prioriteit aan het snel opstarten van instanties met behulp van
speciaal geoptimaliseerde kernelpakketten en grub-configuraties.
</p>
<h3>Zin om het eens uit te proberen?</h3>
<p>
Als u Debian 13 <q>trixie</q> gewoon wilt uitproberen zonder het te
installeren, kunt u een van de beschikbare
<a href="$(HOME)/CD/live/">live-images</a> gebruiken. Hiermee laadt u en
voert u het volledige besturingssysteem uit in een alleen-lezen modus in
het geheugen van uw computer.
</p>
<p>
Deze live-images worden ter beschikking gesteld voor de architectuur
<code>amd64</code> en zijn beschikbaar voor dvd,
USB-stick en netboot-opstellingen.
De gebruiker kan kiezen uit verschillende desktopomgevingen om uit te
proberen: GNOME, KDE Plasma, Cinnamon, MATE, LXDE, LXQt, en Xfce.
Debian Live <q>trixie</q> heeft een standaard live-image, waardoor het ook
mogelijk is om een basaal Debian-systeem uit te proberen zonder enige
grafische gebruikersinterface.
</p>
<p>
Als u het besturingssysteem leuk vindt, heeft u de mogelijkheid om het
vanaf het live-image op de harde schijf van uw computer te installeren.
Het live-image bevat zowel het onafhankelijke
Calamares-installatieprogramma als het standaard
Debian-installatiesysteem.
Meer informatie is te vinden in de
<a href="$(HOME)/releases/trixie/releasenotes">notities bij de release</a>
en de secties van de website van Debian over
<a href="$(HOME)/CD/live/">live installatie-images</a>.
Multi-architectuur Debian <q>trixie</q>-containerimages zijn ook
beschikbaar op <a href="https://hub.docker.com/_/debian";>Docker Hub</a>.
Naast de standaardimages is er een <q>afgeslankte</q> variant beschikbaar
om schijfgebruik te verminderen.
Het Debian installatiesysteem en Debian live-images kunnen nu worden
opgestart met <q>HTTP Boot</q> op ondersteunde UEFI- en U-Boot-firmware.
</p>
<p>
Om Debian 13 <q>trixie</q> rechtstreeks op het opslagapparaat van uw
computer te installeren, kunt u kiezen uit verschillende soorten
installatiemedia die u kunt
<a href="https://www.debian.org/download";>downloaden</a>, zoals:
Blu-rayschijf, dvd, cd, USB-stick, of via een netwerkverbinding.
Raadpleeg de
<a href="$(HOME)/releases/trixie/installmanual">Installatiehandleiding</a>
voor meer details.
</p>
# Translators: some text taken from:
<p>
Debian kan nu in 78 talen worden geïnstalleerd, waarvan de meeste
beschikbaar zijn in zowel een op tekst gebaseerde als in een grafische
gebruikersinterface.
</p>
<p>
De installatie-images kunnen nu reeds worden gedownload via
<a href="$(HOME)/CD/torrent-cd/">bittorrent</a> (de aanbevolen methode),
<a href="$(HOME)/CD/jigdo-cd/#which">jigdo</a>, of
<a href="$(HOME)/CD/http-ftp/">HTTP</a>; zie
<a href="$(HOME)/CD/">Debian on CDs</a> voor verdere informatie.
<q>trixie</q> zal weldra ook beschikbaar zijn op fysieke dvd-, cd-, en
blu-rayschijven bij talloze <a href="$(HOME)/CD/vendors">leveranciers</a>.
</p>
<h3>Debian opwaarderen</h3>
<p>
Opwaarderingen naar Debian 13 <q>trixie</q> vanaf de vorige release,
Debian 12 <q>bookworm</q>, worden voor de meeste configuraties
automatisch afgehandeld door het pakketbeheerprogramma APT.
</p>
<p>
Voordat u een opwaardering van uw systeem uitvoert, is het sterk
aanbevolen om een volledige back-up te maken, of op zijn minst een back-up
van alle gegevens of configuratie-informatie die u zeker niet wilt kwijt
raken. De opwaarderingshulpmiddelen en het opwaarderingsproces zijn vrij
betrouwbaar, maar een hardwarestoring midden in een opwaardering kan
resulteren in een ernstig beschadigd systeem.
</p>
<p>
De belangrijkste zaken waarvan u een back-up zult willen maken, zijn de
inhoud van /etc, /var/lib/dpkg, /var/lib/apt/extended_states en de uitvoer
van:
</p>
<code>$ dpkg --get-selections '*' # (de aanhalingstekens zijn belangrijk)</code>
<p>We verwelkomen alle informatie van gebruikers met betrekking tot de
opwaardering van <q>bookworm</q> naar <q>trixie</q>. Deel informatie door
een bug in te dienen met uw resultaten bij het
<a href="$(HOME)/releases/trixie/release-notes/about.en.html#upgrade-reports">bugvolgsysteem van Debian</a>
met behulp van het pakket <b>upgrade-reports</b>.
</p>
<p>
Er werd veel ontwikkeld aan het installatiesysteem van Debian sinds zijn
vorige officiële release met Debian 12, wat heeft geleid tot verbeterde
hardwareondersteuning en enkel zeer handige nieuwe functies, zoals
<ul>
<li>Verbeterde hardware- en softwareondersteuning voor spraaksynthese</li>
<li>Beginnende en beperkte ondersteuning voor het redden van Debian dat
geïnstalleerd werd op een btrfs-subvolume</li>
<li>De standaardeenheid bij de schijfindeling is gewijzigd van MB naar
GB.</li>
<li>Uitschakelen van cdrom-bronnen als het installatiemedium geen echte cd
is (USB-stick, SD-kaart, ISO-bestand), omdat APT deze na de installatie
niet meer kan gebruiken</li>
<li>Plus ondersteuning voor veilig opstarten met systemd-boot</li>
##<li>78 languages are supported in this release and full translation for 32 of them</li> ## mentioned earlier
</ul>
</p>
<p>Het is raadzaam om vermeldingen van bookworm-backports te verwijderen
uit de bronnenlijstbestanden voor APT vóór de opwaardering; overweeg om na
de opwaardering <b>trixie-backports</b> toe te voegen.
</p>
<p>
#(changed in bookworm, not trixie)
#For <q>trixie</q>, the security suite is named <b>trixie-security</b>; users
#should adapt their APT source-list files accordingly when upgrading.
Als u in uw APT-configuratie ook gebruik maakt van pinning of van
<code>APT::Default-Release</code>, is het waarschijnlijk dat er
aanpassingen nodig zijn om de opwaardering van pakketten naar de nieuwe
stabiele release mogelijk te maken. Overweeg om
<a href="$(HOME)/releases/trixie/release-notes/upgrading.html#disabling-apt-pinning">APT-pinning uit te schakelen</a>.
</p>
<p>
Onder bepaalde omstandigheden kunnen er problemen optreden tijdens het
opwaarderingsproces of tijdens het uitvoeren van <q>trixie</q>.
</p>
<p>
Zo wordt de TLS-ondersteuning in de OpenLDAP-client <b>libldap2</b> en
server <b>slapd</b> nu geleverd door OpenSSL in plaats van GnuTLS. Dit
heeft invloed op de beschikbare configuratieopties en hun gedrag. Als er
geen TLS CA-certificaten zijn opgegeven, wordt de standaard
vertrouwensopslagplaats van het systeem nu automatisch geladen. Als u niet
wilt dat de standaard CA's worden gebruikt, moet u de vertrouwde CA's
expliciet configureren. Voor meer informatie over de configuratie van de
LDAP-client kunt u de man-pagina
<a href="https://manpages.debian.org/trixie/ldap.conf.5";>ldap.conf.5</a>
raadplegen.
</p>
<p>
We hebben dit en andere mogelijke problemen gedocumenteerd in
<a href="$(HOME)/releases/trixie/release-notes/issues.html">5. Problemen
waarmee u rekening moet houden bij trixie</a> in de notities bij de
release. We raden u aan dit te lezen voordat u een opwaardering uitvoert.
</p>
<p>
Zoals altijd kunnen Debian-systemen probleemloos worden opgewaardeerd
terwijl ze blijven functioneren, zonder enige gedwongen uitvaltijd, maar
het wordt sterk aanbevolen om de
<a href="$(HOME)/releases/trixie/releasenotes">notities bij de release</a>
te lezen alsook de
<a href="$(HOME)/releases/trixie/installmanual">installatiehandleiding</a>
voor mogelijke problemen en voor gedetailleerde instructies over
installeren en opwaarderen. De notities bij de release zullen in de weken
volgend op de release verder worden verbeterd en vertaald naar andere
talen.
</p>
<h2>Over Debian</h2>
<p>
Debian is een vrij besturingssysteem dat ontwikkeld wordt door duizenden
vrijwilligers van over de hele wereld die samenwerken via het internet. De
belangrijkste sterke punten van het Debian-project zijn het feit dat het
gedragen wordt door vrijwilligers, de toewijding aan het Debian Sociale
Contract en aan Vrije Software, en het streven om het best mogelijke
besturingssysteem aan te bieden. Deze nieuwe release is weer een
belangrijke stap in die richting.
</p>
<h2>Contactinformatie</h2>
<p>
Raadpleeg voor meer informatie de webpagina's van Debian op
<a href="$(HOME)/">https://www.debian.org/</a> of stuur een e-mail naar
<press@debian.org>.
</p>
Attachment:
signature.asc
Description: This is a digitally signed message part