[Date Prev][Date Next] [Thread Prev][Thread Next] [Date Index] [Thread Index]

Cevirilerde yapilan hatalar -- uzun ileti



Merhaba,

Bu zamana kadar yuruttugumuz "gozden gecirme" (RFR) calismalarinda
gozlemledigim bazi "sIk yapilan hatalar"i, bundan sonra aramiza 
katilacak yeni arkadaslara da faydali olmasi icin ozetlemeyi uygun 
gordum.  Hakki Devrim sapkasiyla klavyeye aldigim bu iletinin oldukca 
eksik oldugunu hatirlatmaliyim.  Daha ayrintili bir seyler yazmak icin 
maalesef yeterli zamana sahip degilim.  Aslinda burada ifade ettigim 
hususlari daha da zenginlestirerek dort basi mamur bir belge haline 
getirmek ve proje sayfalarina eklemek guzel olurdu.  Umarim bunu da bir 
baska zaman yapariz.

Tashihlerde gozden kacmasi en kolay hatalar "imla hatalari" oluyor.  
Noktalama isaretlerine dikkat etmeliyiz; bu alanda yapilan hatalar 
Debconf ekranlarinda oldukca kotu bir goruntu olusmasina ve dagitimin 
bir butun olarak "amatorce" gorulmesine neden olabiliyor.  Bu yuzden 
once "imla hatalari" bahsiyle basliyorum.

* Aksini yapmak icin bir gerekce olmadigi muddetce, butun noktalama 
  isaretlerinden ([.,;?!:]) sonra _bir bosluk_ kullanalim.  Bu hatalari 
  yakalamamiz zor oluyor.  Lutfen bu kurala ozellikle riayet edelim.  
  Bazi yazarlar cumle bitislerini bildiren noktadan sonra cift bosluk 
  kullanirlar (mesela ben :-).  Amerikan Ingilizcesinde de yaygin olarak 
  kullanilan bu gelenegin orijinleri Emacs'a dek uzanir ve kullandiginiz 
  metin duzenleyici ile cumleleri ayristirmaniza imkan verir.

* Bir onceki kuralin tamamlayicisi olarak: Gereksiz bosluk kullanimindan 
  da kacinalim.  Bu alanda yaygin bir hata bazi noktalama isaretlerinden 
  (ozellikle [?:!]) _once_ kullanilan gereksiz bosluklar.  Mesela su 
  yazimdan kacinalim:

	... ister misiniz ?
	                 ^ gereksiz bosluk

* Tirnak isaretlerinde imla hatalari yapiliyor.  En yaygini tirnak 
  isaretinden once kullanilan gereksiz bosluklar:

	... falanca 'nin ...
	           ^ gereksiz bosluk

  Tirnak isaretleriyle ilgili olarak bilinmesi gereken onemli bir imla 
  kuralimiz var: Cift tirnak ('"') isaretini takiben tek tirnak ("'") 
  kullanilmaz.
  
	... "falanca"'nin <-- yanlis
	... "falanca"nin  <-- dogru

* Orijinal iletinin sonunda kullanilan noktalari ('.') lutfen 
  atlamayalim.  Or.

	Please make a choice.

	Lutfen bir secim yapin.
	                      ^ (gozden kacmasi cok kolay)

  Ayrica devam etmekte olan bir islemi belirten "three dots in 
  ellipses"i (veya "poor man's progress bar" ;-), orijinal iletide nasil 
  geciyorsa aynen oyle kullanalim.

	Configuring network ... --> Ag yapilandiriliyor ...

  Dikkat!  Su tip hatalardan lutfen kacinalim:
  
	Ag yapilandiriliyor...
	Ag yapilandiriliyor ..

* Cumle baslangiclari malum buyuk harfle baslar.  Ilk sozcugun, hepsi 
  kucuk harfle yazilmasi gerekli bir paket adi vb. olmasi durumunda 
  bu kuralda bazen celiskiye dusebiliyoruz.  Sayet cumle kurgusunu 
  degistirerek bundan kacinmak mumkun degilse, bu sozcugu cift 
  tirnakla cevrelemek yoluna gidilebilir:

	[...].  \"falanca\" paket icin ...
  
* Turkce'de yeni neslin unuttugu bazi aksanli harfler var :-)  Bunlardan 
  en onemlisi 'sapkali a' yani 'â'.  Debian GNU/Linux'un guncel bir 
  surumunu kullanan hicbir arkadas "ama ben bu harfleri uretemiyorum" 
  seklinde bir gerekce one suremez :-)  Mevcut tuseslemlerinde hem sanal 
  konsol, hem de X ortaminda bu karakterleri kolayca uretebiliyoruz.  
  'sapkali a' icin 'a'yi basitce Altgr ile tuslamaniz -cogu durumda- 
  yeterli olacaktir.
 
  Peki sapkali harfler nerede gerekiyor?  Telaffuzda inceltmeye yol acan 
  'sapkali a' icin basit bir kural su: [gkl] sessizlerinden sonra 
  telaffuz sirasinda bir inceltme hissediyorsaniz 'a'ya hemen sapka 
  koyun :-)  Or.

	plân imkân silâh kâr kâğıt hâlâ
  
  Burada "hâlâ" ornegindeki ilk 'â' inceltme degil uzatma sapkasidir.  
  Sapka kuralini "kakafoni" olarak gorenlere cok da itiraz edemiyorum, 
  ben bile cogu zaman bu kurala uymuyorum.  Bu hususta tek bir ricam 
  olacak; sapka kuralini genel olarak goz ardi edebilirsiniz, bir sozcuk 
  haric: Lutfen "still"in karsiligi olarak "hala" yazmayin, bu "aunt"a 
  karsilik gelir :-).  Lutfen bu sozcugu "hâlâ" olarak yazin ve kalan 
  kurallari da, bir bucuk yillik askerligi K.K.K.liginda su an ki 
  Genelkurmay baskanina sapkali harflerle dolu arzlar yapmakla gecen 
  eski bir karargâh subayinin fikr-i sabitleri olarak hatirlayin :-)

* Imla bahsinde yukaridakilere ek olarak bazi iyi bilinen kurallari da 
  tekrar hatirlatmak isterim.  Baglac olarak yazilan "da/de" ve "ki" 
  ayri yazilmalidir.  Or.

	Dogru                      Yanlis
	-----                      ------
	falancada boyledir   -->   falanca da boyledir
	yeterki              -->   yeter ki

   "Ya" ile birlikte kullanilan "da" da ayri yazilir:

	yada                 -->   ya da

  Iyelik eki olan "ki"nin ayri _yazilmadigini_ unutmayalim.  Or.

	metinde ki           -->   metindeki

  Soru ekleri "mi/mu" ayri yazilmalidir.  Or.

	Devam edilsinmi?      -->   Devam edilsin mi?

* Imla hatalarini azaltmak icin herseyden once TDK imla kilavuzunu 
  el altinda hazir bulundurmaliyiz.  Eger hâlâ bir tane edinmediyseniz 
  en kisa surede bir imla kilavuzu almanizi tavsiye ederim.  Dileyenler 
  ilgili TDK sayfalarina da basvurabilir:

	http://www.tdk.org.tr/imla/

Kalan hatirlatmalar imla (pardon imlâ) kurallarinin disinda olacak...

* "exempli gratia"nin kisaltmasi olan "e.g." icin lutfen tutarli olarak 
  "or." ("ornek") karsiligini kullanalim.  Cevirilerde bu kisaltma o 
  kadar cok yerde geciyor ki...

* "id est"in kisaltmasi olan "i.e." farkli bir yaratiktir, lutfen bunu 
  "e.g." ile karistirmayalim.  Turkcede buna uygun karsilik "... gibi" 
  veya "... vb." olabilir.

* Debconf metinlerinde cok gecen "Note that ..." hatirlatma veya 
  uyarilarini tutarli olarak "... [oldugunu/yapmayi vb.] unutmayin" 
  sablonuyla karsilayalim.

* Su sozcukler icin kullandigimiz karsiliklar artik oturdu gibi:

	configuration	yapilandirma ("ayarlama" degil)
	setting		ayar
	preference	tercih ("secenek" degil)
	option		secenek ("tercih" veya "opsiyon" degil)
	install		kur ("yukle" degil)
	load		yukle ("kur" degil)
	default		ontanimli ("varsayilan" degil, "varsayilir" 
			karsiligi bazi yerlerde uygun olabilir.)
	version		surum ("versiyon" degil)
	document	belge ("dokuman" degil)
	mode		kip ("mod" degil)
	enable		etkinlestir
	disable		etkisizlestir, kaldir, iptal et
	problem		sorun ("problem" degil)
	password	parola (aman "sifre" demeyin!)

	[digerleri icin sizden katki bekliyorum]

* Cok sIk karsilastigimiz bir sorun da Debconf iletilerinde bol bol 
  zamir kullanilmasindan kaynaklaniyor.  Tam da uygun bir ornek 
  olmayabilir, ama derdimin anlasilmasi icin su cumleye bakalim:

	You can fix this by blah blah ...

  Bu cumleyi ilk gordugumuzde soyle bir ceviri kolayimiza gelebilir:

  	Bunu gidermek icin blah blah ...

  Boyle yapmak yerine once "this" zamirinin neyi isaret ettigini 
  belirleyerek ceviride bu ozneyi acik halde yazmamizin bir cok 
  durumda _Turkce acisindan_ daha uygun olacagini dusunuyorum.

  	Bu sorunu gidermek icin blah blah

* Lutfen "motamot" ceviri yapmayalim.  Ingilizcedeki yazilis sirasiyla 
  ceviri yaptigimizda sonuc berbat oluyor.  Debconf iletilerini okuyan 
  Turk kullanicilarin "Ingilizcesi daha anlasilir bunun" yargisina 
  ulasmalari bizim icin felaket (veya felâket) olur :-)  Ceviride 
  "aslina sadakat" degil "anlasilirlik" her zaman on planda olmali.  
  Gerekiyorsa orijinal metnin cok disina dahi cikabilirsiniz.  
  Unutmayalim ki bunlar "DEBian CONFiguration" metinleri.  Kullaniciyi 
  yanlis bir yapilandirma eylemine sevketmemiz cok tehlikeli sonuclar 
  dogurabilir.  Bu hususta pratik bir kural su olabilir: Cevirdiginiz 
  metinle paket kurulumu yaptiginizi dusunun, yaninizda da Ingilizceyi 
  yeterli olcude bilmeyen bir arkadasiniz var ve siz ona yardimci 
  oluyorsunuz. 

* Ingilizce; "and", "or", "that", "which" vb. baglaclarla uzun cumleler 
  kurmaya elverisli bir dil.  Yer darligindan oturu paket 
  gelistiricileri bu tip cumle kurgularina cok sIk basvuruyor.  Lutfen 
  bu uzun cumleleri bolerek cevirelim, cevirinin kolay okunabilir ve 
  anlasilabilir olmasi icin bu sart.  "ssh" cevirisinden bir ornek 
  vereyim:

	This version of OpenSSH has a considerably changed configuration 
	file from the version shipped in Debian 'Potato', which you 
	appear to be upgrading from.  [...]

  Goruldugu gibi bu cok uzun bir cumle.  Bolerek cevirecek olursak:

	Debian 'Potato' dağıtımından yükseltme yaptığınız görünüyor. 
	OpenSSH'ın bu sürümü Debian 'Potato' ile birlikte gelen sürümden 
	çok farklı bir yapılandırma dosyası kullanmaktadır.  [...]

  Bu cevirinin en uygunu oldugunu iddia etmiyorum, fakat tek cumle 
  halinde yapilacak bir ceviriye gore daha anlasilir oldugunu 
  soyleyebilirim.

* Bazi durumlarda bir terim icin yaygin olmayan Turkce karsiliklar 
  kullanmak zorunda kaliyoruz.  Bu tip durumlarda sozcugun Ingilizce 
  orijinalini de -en azindan bu karsilik yayginlasincaya kadar- 
  parantezler icinde vermemiz uygun oluyor: "yerlesil (firmware)", 
  "cerceve tamponu (framebuffer)" gibi.  Fakat dikkat buyurun, bu serh 
  dusme islemini butun bir metinde degil, sadece bu sozcugun _ilk olarak 
  gectigi yerde_ uygulamaliyiz.  Aksi halde ceviri faaliyeti anlamini 
  yitiriyor.  Sozcugun ilk gectigi yeri belirlemek cogu zaman kolaydir.  
  Cevirdiginiz ileti civarina bakmaniz yeterli olacaktir.

* Iletilerde gecen hitaplari da tutarli sekilde cevirmeliyiz.  Bu konuda 
  basindan beri takip ettigimiz kural "asiri kibarliktan kacinmak" 
  seklinde formule edilebilir.  Or.

	Please select [...]. --> Lutfen [...] secin. ["seciniz" degil]

Benim de zaman zaman yaptigim bu hatalari azaltmanin en etkili yolu 
cevirileri listeye gondererek gozden gecirilmesini saglamak.  Ama lutfen 
gondermeden once biten ceviriyi bastan sona dikkatlice okuyarak bu 
islemi once siz yapin.

Buraya kadar okuma sabrini gosterenlere tesekkur ederim.

-- 
roktas

Attachment: signature.asc
Description: Digital signature


Reply to: